Kekemeliği tam anlamıyla açıklayacak olursak; seslerin, hecelerin ve kelimelerin söylenmesinde istemsiz, sessiz tekrarlarla beliren konuşmadaki akıcılık sorunudur. Daha çok sesleri uzatma, kelimeleri tekrarlama, konuşurken duraksama şeklinde gözlenebilmektedir. Aynı zaman da konuşmayla ilgili ya da ilgisiz beden hareketleri ve mimiklerle birlikte de görülür. Genellikle 2-6 yaş arasında, bazı çocuklarda okul çağında nadiren de yetişkinlikte ortaya çıkmaktadır. Fakat ergen ve yetişkinlik sürecinde azalma eğilimindedir. Genellikle 2-6 yaş arasında görünür dedim ama konuşmasında sıkıntılı olan her çocuğa kekeme demek yanlış bir etiketleme olabilir. Çünkü 2- 6 yaş arasındaki çocukların düşünme hızı, konuşma hızından fazladır. Bu yaşlar arasında pek çok çocuk konuşmaları sırasında aynı sözcükleri ya da cümleleri sıraladıklarında sarf ettikleri nefesi yetiştiremezler ve doğal olarak uygun olmayan yerlerde duraklamalarda bulunurlar. Küçük çocuklarda yaşanan bu durumu kekemelik olarak değerlendirmemek gerekir. Aynı zamanda kekemelik sorunu yaşayan kişilerin her şekilde kekeme olduklarına dair bir algı vardır. Kişi sorun ne kadar ağır olursa olsun, kendilerini rahat hissettikleri ortamda şarkı söylerken ya da oyun oynarken normal konuşabilirler. Kekemelik, tıpkı ait olduğu kişinin özellikleri gibi farklılık gösterse de genel olarak gözlenen belirtiler şunlardır;
* “T tt ta tamam, gigi gidelim, hayır haaaaayır-hayır ”şeklinde seslerin, hecelerin, sözcüklerin ve cümlelerin tekrar edilmesi.
* “Şşşşşşşşşimdi”şeklinde seslerin olağandışı uzatılması.
* Sözcüklerin yoğun bir fiziksel gerginlikte söylenmesi.
* Heyecan ve kararsızlığa bağlı olarak konuşmada alışılmadık vurguların oluşması.
* Hangi ses ya da sözcüklerin kendileri için engelleyici olacağını bildikleri için anlatmak istediklerini kimi zaman konuya uygun olmayan, dolaylı cümlelerle anlatmaya çalışmaları.
Eğer bu durumlar gözleniyorsa, psikolojik değerlendirmeler sonucunda altta yatan sebepler saptanıp konuşma ve dil terapistlerinden yardım alınması gerekmektedir. Kekemelik sorunu yaşayan çocukların eğitimi hakkında bilgi verme ve yönlendirme işini ise rehberlik araştırma merkezleri yapmaktadır.
Çocuk, yetiştirildiği ortam da baskı, ceza ve eleştiri ile karşılaşıyorsa maalesef kekemelik bir döngüye girmektedir. Bu döngünün önüne geçebilmek adına ebeveynler, rahat ve kabul edici bir ortam sunmalıdır. Kişiler, kekemelik sorunu yaşayan birisini dinlerken daha sabırlı, yapmacık olmayan bir ilgiyle dinlemeleri gerekmektedir. Kişinin nasıl konuştuğuna odaklanmak yerine neyi anlattığına odaklanmak ve ona konuşması için zaman verilmelidir.
Kişinin cümleleri onun yerine tamamlanmamalıdır. Onun kafasından geçenleri bilmeden tamamlamak, kişide anlaşılmadığı duygusunu güçlendirerek konuşma motivasyonunu düşürmeye sebep olabilmektedir.