Taburyeri’ne çıkan yol Sibila’ya uzanır uzanmasına, ama Kömürcü Özü’ne ait olan kısmı, Taburyeri’nin ortalarında falan sona erer. Bu orta noktalardan doğu yönünde, Kömürcü Çayı’na bir dik çizgi çizdiğimizde, Kömürcü Yolu’nu, Kömürcü Çayı’nı, Değirmen Boğazı Yolu’nu, Köristan yönünde keser. Bu çizginin kuzeyinde kalan taraf, Kömürcü’dür. Çizginin güneyinde kalan taraf, Gındıralibük’dür. Bu yazıda konumuz değil, ama Gındıralibük adı başlı başına bir güzellik olduğu için, ismin açılımını yazmak iyi gelecek.
Gındıralibük; Kavaközü’nün, Kömürcü Çayı, Aşağı Kömürcü, İninardı yerlerinin arasında kalan, sulu tarım yapılan arazidir. Tarım alanlarının batı yönü, kullanılabilen yerlerden sonra çam ağaçları ile kaplıdır. Çam ağaçlarının altıyla sulama kanalı geçer. Daha yukarılarında Kavaközü’nden çıkıp Kömürcü’ye uzanan yol vardır. Yolun güney bitişiğinde minnak bir tepe bulunur. Burası antik Sibila kentinin gömütlüğüdür. Daha da yukarı çıktığımızda Taburyeri’ne varırız. Kömürcü Çayı tarafının doğu yönünde Değirmen Boğazı Yolu, onun üstünde de Kocayar bulunur. Bu şekilde sınırlamaya çalıştığım Gındıralibük, birleşik isimdir. Bildiğimiz gibi “bük”; akarsu, ova, göl gibi yerlerde içine girmekte zorlanılan, diken, ot, çalı çırpı kaplı geniş alanlardır. Türkçe kökenli bir kelimedir. Bizim bükümüz, Kömürcü Çayı kenarında, çay tarafı çayır çimen. Çayırların üstüyle Kavaközü’nün “Aşağı” denilen tarım alanları tarafından gelen, Yukarı Kömürcü ve Değirmen Boğazı taraflarına uzanan yol geçer. Yolun üstü, benim bildiğim zamanlardan bu yana elma ağaçları ile kaplıydı, ama bu günlerde elma ağaçları sökülmüş, el avarı dediğimiz, bu günlerde daha çok Pazar için üretilen fasulye, domates gibi ürünler ekilmekte. Kavaközü’ne kurucu atalar gelmeden önce buralar, “kındıra” denilen, bir tür çayır otlarıyla kaplıymış. Bu nedenle buraya, “Kındıralıbük” demek istemişler. İstemişler istemesine, ama dediler mi, diyemediler mi, bilmiyorum. Benim çocukluğumda buraların adını öğrendiğim zamanlarda buranın adı “Gındıralibük”dü, bugün de Gındıralibük’dür!
Şimdi bu güzel yer ve ismi bırakıp, Kömürcü’ye dönüyorum.
Kömürcü’nün ikili bir yapısı vardır. Aşağı Kömürcü, Yukarı Kömürcü gibi. Yamaç yerler, öz yerler gibi. Köyden yaka, Yörük’ten yaka gibi. Yukarı Kömürcü Suyu, Koyun Yunağı Suyu gibi. Bu ikilik, anlaşıldığı gibi fiziki bir durumdur. Sular, öz yerlerin tam ortasından akar. Coğrafi eğim çizer bu hattı. Aşağı Kömürcü Özü’nün merkezinde iki su birleşir. Birleşim yeri, benzer yerlerde olduğu gibi burada da bataklık, kumluk bir alanmış.
Atalarımız, Kavaközü’nde “yirme” denilen yarmalar yaparak, bataklığı kurutup, susuzlaştırıp tarım alanları oluşturmuşlar. Evrensel susuzlaştırma yöntemidir bu yöntem. Kavaközü tarım üretim alanları büyük oranda öz olduğu için, sıkça yarma yapılır. Bunun için, eski zamanlarda bel ve kürek kullanılırdı. Şimdilerde büyük iş makinaları kullanılıyor. Bel ve kürek ile hafif sulak alanlarda yarma yapmak çok keyifli bir iştir. Benim de birkaç adet yarma yapmışlığım vardır. Yarılan toprak, sonra taş topakları ile doldurulur. Arasından yer altı suların akması sağlanır. En üst kısım yine toprakla kaplanıp, üretim için kullanılır. Bu arada kapatılmayan yarmalar da vardır.
İki su kaynağının birleşim yerinin, güney batısı biz İnceler sülalesine aittir. Tam birleşme noktası da benim aileme aittir. İyi bir iş insanı olan babam, öncesinde yaptığı tarımsal işlerini de bırakmamış, buranın bir kısmına Kavak ağacı dikmiş. Diğer kısmına ekin ekmiş. Bir kere de patates ekildiğini hatırlıyorum. Köstüler oldukça geniş talan yapmışlardı. Toprak yapısı çok uygun olduğu için. İçinde kamış dediğimiz, balçık döneminden kalma ağaçsılar hala bulunur. Çocukluğum, ilk delikanlılığım süresince buraların bakımını dikimini yaptım.
Burada bulunan “tek”lik, sadece, Örenden Yaka’dır. Kömürcü Özü’ne Örenden Yaka gibi giren başka bir burun yoktur. Bu çalışmamızda konumuz, bu tek burun Örenden Yaka’dır.
Kömürcü’nün, Aşağı Kömürcü kısmının doğusu, Tahtalı Dağları’nın güney yönde Karanlık Koyak’a uzanan devamında kadim Ketis Ovası’na bir burun yaparak girip son bulan Tahtalı Dağı ile çevrilidir. Tahtalı Dağı’nın Kömürcü karşısı zirvesinde kadim Köristan kaya yerleşimi vardır. Kömürcü ve ilgili yerlere bir kartal yuvası gibi bakan. Her Kavaközülü’nün çıkmadığı.
Köristan’ın altındaki dik yamaçta minik bir su kaynağı var. Özellikle baharda oldukça belirgin domurur, ama toprak yüzüne çıkamaz. Bunda zeminin taşlık ve oldukça yüksek eğimli olmasının rolü büyük. Yinede akış yönünde bolca ot, çalı çırpı, bolca su dikeni bulunur.
Devam edecek.