Bir canlının, yer değiştirmek için hareket ettiği zamandan itibaren yollar oluşmaya başladı.
İlk adımla “iz” oldu. İzler “patika” oldu. Patikalar “yol” oldu.
Pers Yolu, bu yollardan, Anadolu’da bulunanlardan biridir.
Büyük Kral Darius tarafından, Avrupa kıtasından gelecek her türden gelirin, zamanın İonya bölgesinden Persepolis’e, Pers başkentine ulaşması için, Anadolu’yu bu günkü hatta örtüşük yararak uzanan, ana Kral Yolu’nu, Eskişehir, Konya, Karaman (Dere Köyü, Gökçe Köyü, Eski Lale Köyü, Yağlı Yaylası (Punura), Kavaközü (Sibila) Köyü, Abe Yaylası, Avoluk Yaylası, Ulama Yaylası, Genç Ali Köyü Mut), Mut, Silifke, Kıbrıs, Kuzey Afrika hattında, dikine kesen yoldur.
Persler tarafından bu günkü Karaman ve Mut arasındaki dağlık bölgede, güvenliği, diğer Pers ihtiyaçlarını karşılamak üzere Sibila karakol kenti kurulmuştur.
Sibila’nın Pers Şehri olduğunu;
*Etimolojik yapısından.
*Dönemin yollarını, ilk kez Darius zamanında Pers’lerin yapmasından.
*Bu yollarda posta teşkilatı çalıştırmalarından.
*Posta teşkilatı için arabalar, atlar, personel, barınak ihtiyaçlarından.
*Anadolu’yu yönetme biçimlerinden.
*Kilikya Satraplığı’nın, en büyük satraplık olmasından.
*En çok vergi veren satraplığın, Kilikya olmasından.
*Dünya egemeni olması nedeni ile Kuzey Afrika, Kıbrıs, Kilikya gelirlerinin en kısa zamanda, güvenle, Persepolis’e ulaşma ihtiyacından.
*Büyüklüğü ve ekonomik önemi nedeni ile Kilikya’ya, diğer Anadolu satraplıklarına göre tanınan daha fazla özerklik.
*Askeri ihtiyaçlarından.
Pers Yolu ve onun Sibila’sının kullanıcıları, sadece Persler değildir. Daha öncesinde, Hititler, Kilikyalılar olduğu kadar, sonrasında Roma, Bizans, Ermeni kullanımı da vardır.
Sibila, Dünya Tarihi coğrafyacıları tarafından, literatürde kayıp kent olarak bilinirse de tarafımdan keşfi yapılmış, literatüre geçirilme aşamasındadır.
Kronolojik sıraya uyarak, Pers Yolu üzerindeki tarihsel hareketliliğe bakacağız bu yazımda. Önce, kısa bazı tespitler yapayım ki, anlatımım iyi anlaşılsın istiyorum.
*Pers Yolu, iz aşamasından günümüze kadar, idari, askeri, turistik, ekonomik, yaşayan bir yoldur.
*Persler tarafından, ilk defa, bu günkü yol anlamında, ham yol olarak düzenlenmiştir.
*Bu günde, birçok yerde, o günkü ham yol olarak durmaktadır. Özellikle bu durumu ile eşi benzeri yoktur.
*Ana hat, yaklaşık yüz km. civarıdır. Ek hatları ile birlikte iki yüz km.ye çıkarmak mümkündür.
1. Ana yol.
2. Kavaközü, Öküz Sulağı, Batı Kestel, Kara Kale, Teke Suyu, Genç Ali – Mut hattı.
3. Kavaközü, Dağpazarı (Coropissos), Söğüt Özü, Yassı Pınar, Doğu Kestel Kanyonu, Yıldız Köyü (Syhbilla antik kenti), Mut.
Toplam yol üzerinde;
*Yedi adet köy, sekiz adet yayla, yerleşim birimi mevcuttur.
*Vadi formunda, Kavaközü Kanyonu, Pers Yolu üzerindedir.
*Kadim Ketis Barajı çalışır durumda, Pers Yolu üzerindedir.
*Dünyaca ünlü Kestel Kanyonları, Pers Yolu üzerindedir.
*Dört adet antik kent mevcuttur.
*Bir adet, HES santrali vardır.
*Bir adet RES santrali mevcuttur.
*Bir adet ören halinde, üç adet han vardır.
*Üç adet su değirmeni öreni mevcuttur.
*Karaman – Mut arasındaki doğal gaz boru hattı, çoğu zaman Pers Yolu’na eşlik eder.
*Ekonomik aktivitesi yüksek bir yoldur.
*Sayısız su kaynağı, kamp alanı, beslenme olanağı vardır.
*Her yerinde iletişim olanağı vardır.
*Zamana göre, köy, yayla yerleşimlerinde, insan unsuru değişkenlik gösterir.
17 Ekim 2022